مروارید یکم | کتاب | «حواس پرتی مرگ بار»

۱ـ نشر ترجمان (وابسته به مؤسسه و فصلنامه ترجمان؛ از آن ناشران خوب و اسطوقدوس دار به قول مرحوم شفیع!)، در متن معرفی کتاب، آورده: «در این کتاب، دو جستاری را می‌خوانید که واینگارتن به‌خاطرش در سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۱۰ جایزۀ پولیتزر را در شاخۀ «نویسندگی شاخص» برده است: «مرواریدهایی قبل از صبحانه»، ماجرای یکی از بهترین ویولن‌نوازان دنیا، جاشوا بل، است که یک روز صبح کنار راهروِ یک ایستگاه مترو می‌ایستد و برخی از مهم‌ترین قطعات تاریخ موسیقی را با استادیِ تمام می‌نوازد. در همین حال، تیمی از روزنامۀ واشنگتن‌پست شرایط را زیرنظر دارند و مخفیانه از آن تصویر می‌گیرند. برخلاف تصور، نوازندگی جاشوا بل تقریباً توجه کسی را جلب نمی‌کند و مردم باعجله و بی‌اعتنا از کنارش می‌گذرند. «حواس‌پرتی‌های مرگ‌بار» هم از ماجرای پسربچه بیست‌ویک‌ماهه‌ای شروع می‌شود که در اثر حواس‌پرتیِ پدرش در صندلی عقب ماشین جا می‌ماند و در اثر گرمازدگی جان خود را از دست می‌دهد. هر دوِ این جستارها به‌طور کامل بازنمایی از دنیای نویسندگی واینگارتن‌اند».

۲ـ خب به نظرم همین متن تا حدود زیادی درونمایه و محتوای این کتاب کوچک کم حجم کم ورق (که خواندنش فقط یک بار رفتن و برگشتن در ازدحام خوشایند مترو از ارم سبز تا فاطمی طول می کشد!!) را نشان می دهد.. اما مروارید صید من از این صدف کوچک، تعبیری است که واینگارتن با بهره گیری از دغدغه و الهام بسیاری از فلاسفه و متفکرین از افلاطون تا لایب نیتس و دیگران، مطرح می کند: وقتی نوازنده ای در حد و اندازه جاشوا بل برای عموم قطعاتی سحرانگیز را می نوازد و مخاطبی نمی یابد و کسی نمی شنودش، می شود این موضوع را بهانه ای قرار داد برای طرح این پرسش فیلسوفانه که اگر در جنگلی دوردست، در غیاب هر انسان و جنبنده ای و شنونده و بیننده ای، درختی عظیم بیفتد، آیا معنی اش می تواند این باشد که انگار اصلاً واقعه ای رخ نداده و صدایی تولید نشده؟؟!! (نقل به مضمون)

۳ـ طرح پرسش بالا مصداق این بحثِ به ظاهر بدیهی است: شاید واینگارتن این هشدار را می دهد غیر مستقیم، که اگر اطرافمان را درست و سزاوارانه نبینیم، شاید پدیده های پیرامونمان را به نابودی و عدم سوق می دهیم؛ همان طور که پدری حتماً دلسوز، به سادگی، فرزند ۲۱ ماهه اش را در صندلی عقب جا می گذارد!!