سینما جریان | اختصاصی | بابک جوادی | گره خوردن زندگی شخص با هنر هفتم اتفاق تازه ای نبوده و نمونه های بسیار دارد. از عاشقان بازیگری و هنرورها گرفته تا نویسندگان سینمایی و منتقدها که نگاه عاشقانه ای به سینما دارند. در سینمای ایران رابطه سینماگران و منتقدان به ندرت حسنه بوده و سرشار از سوء تفاهم است و به همین خاطر کمتر شاهد حضور یک منتقد به عنوان شخصیت اصلی در یک اثر هستیم.
«افعی تهران» ساخته سامان مقدم از این حیث یک استثنا است که قهرمان‌اش «آرمان بیانی» منتقد و مدرس سینما است و در عین حال در آستانه میانسالی به دنبال ساخت اولین فیلم سینمایی خود است.
مهمترین نقطه قوت افعی تهران شخصیت مرکزی اش آرمان بیانی است: مردی آشفته و پریشان حال که زندگی اش به سینما گره خورده و مدتی طولانی برای ساخت اولین فیلم سینمایی اش دور خیز کرده و بارها شکست خورده است. یکی شبیه خیلی از آدم های اطراف ما که در حسرت آرزویی نه چندان محال می سوزد. از طرف دیگر منتقد بودن آرمان دست نویسندگان کار را در پرداخت این شخصیت باز گذاشته که مهمترین آن نگاه سختگیرانه اش به زندگی است. همان عنصری که به نوعی زندگی مشترک اش را به نابودی کشانده و در ارتباط با پسر خردسالش به بن بست کشانده است. در عین این شخصیت سرشار از حس تحقیرشدگی است که بخش مهمی از آن به کودکی اش باز می گردد و در بزرگسالی نیز به اشکال مختلف تکرار می شود. از اخراج محترمانه آرمان از سالن نمایش در قسمت نخست تا برخورد سرشار از تحقیر سرمایه گذار جوان فیلم آن هم جلوی چشم پسر خردسال اش. همین طور درگیری پیش آمده بین بازیگر موردعلاقه سرمایه گذار و فیلمبردار کار که آرمان را در موقعیتی تحقیرآمیز قرار می دهد.
سکانس های حضور آرمان در مطب تراپیست، پاساژ مناسبی برای نقب زدن به لایه های درونی آرمان و زخم هایی است که از کودکی برایش به یادگار مانده است. بخشی از این اطلاعات همچون: جدایی آرمان از همسرش الهه و پسر کم سن و سالی که پیش مادرش زندگی می‌کند و مهمتر از همه مرگ هولناک مادر، از طریق دیالوگ های آرمان به مخاطب داده می شود. یک فرزند طلاق کلاسیک و آشنا برای مخاطب که در فلاش بک ها به شکلی موجز به رابطه سرد او و پدرش پرداخته می شود. مرگ پدر آرمان نقطه عطف دیگر افعی تهران به حساب می آید که شوک خوبی به قصه بخشیده و قهرمان خود را در موقعیتی بغرنج قرار می دهد.
در قسمت نخست «افعی تهران» نویسندگان فیلمنامه کاشت اطلاعات زیادی انجام داده اند تا در قسمت های بعدی از آن برای گسترش قصه استفاده کرده و داستانک‌هایی را رقم بزنند. برای مثال می توان به رابطه آرمان و تراپیست اش اشاره کرد که بسیار خوب از کار درآمده و یک داستانک جذاب به حساب می آید که در قسمت هفتم به یک عطف تبدیل می شود.
قصه افعی تهران پر از ظرافت هایی است که بیش از هر چیز نشان از آشنایی سازندگان کار با سینمای کلاسیک و به ویژه ژانر پلیسی، معمایی دارد. مرگ پدر آرمان و شکل رابطه این دو نیز دست آنها را برای خلق ریزه‌کاری های بیشتر باز گذاشته که نمونه آن را در ضربه ای که آرمان خردسال ناخواسته با قندشکن به انگشت پای پدرش زده و آن صحنه غم انگیز وداع با پیکر پدر و نگاهی که به انگشت پای ناکار شده می‌اندازد، می‌بینیم. از سوی دیگر آرمان بیانی باید گروه تولید فیلم را مدیریت کرده و پیش تولید را همزمان با اصلاح فیلمنامه انجام دهد. این بخش هم باورپذیر از کار درآمده و طنز تلخی در بسیاری از لحظات آن جاری است که برای تماشاگر ناآشنا با پشت صحنه سینمای ایران جذاب به نظر می رسد.
دستگیری افعی تهران که زنی در آستانه میانسالی است، مهمترین نقطه عطف سریال تا قسمت هفتم است که شوک خوبی به قصه بخشیده و در عین حال رودست خوبی هم به تماشاگر می زند. حضور آرمان و گروه فیلمبرداری در زندان و جلسه بازجویی نیز شروع فوق العاده ای برای آشنایی با قاتلی سریالی است که در عین حال تماشاگر باهوش و فیلم بین را نسبت به خود به تردید می اندازد. موضوعی که آرمان بیانی هم متوجه آن شده و سوال بزرگی را مطرح می کند: زن افعی تهران نیست! موضوعی که در ادامه با حضور هومن سیدی در دفتر فیلمسازی پررنگ تر شده و با پیش کشیدن تلفنی که به او در پیش تولید ناکام همین فیلم افعی تهران زده شده، گره دیگری به این قصه پیچیده می اندازد.
افعی تهران برخلاف سایر سریال ها، از کارگردانی فکر شده و سروشکل داری برخوردار است که جزو نقاط قوت آن به حساب می آید. حضور طولانی مدت مقدم در فضای سینمای ایران و نیز نگاه شوخ و شنگ اش نسبت به آن، سکانس های زیادی را خلق کرده که اندکی فضای تلخ و تیره کار را تلطیف کرده است.
مقدم در انتخاب بازیگران اش هم بازیگرانی از دو سه نسل را در کنار هم قرار داده و در یکدست کردن آن موفق نشان داده است. پیمان معادی انتخاب هوشمندانه ای برای ایفای نقش آرمان بیانی بوده و کاملا با نقش جفت و جور شده است.
