مراسم بزرگداشت مهرداد زاهدیان فیلمساز و مستندساز امروز ۳۰ آذر ماه در چهارمین روز جشنواره «سینماحقیقت» برگزار شد.
به عنوان یک شاگرد مدیون آقای زاهدیان هستم
این بزرگداشت با اجرای شهنام صفاجو آغاز شد و او عنوان کرد: خیلی خوشحالیم که شب یلدای خودتان را با خانواده سینمای مستند سپری می‌کنید و این برنامه در چنین شبی برگزار شد.
محمد حمیدی‌مقدم، دبیر جشنواره سینماحقیقت، طی سخنانی عنوان کرد: صحبت کردن و توصیف آقای زاهدیان بسیار برای من سخت است. شاید شرایط و قضا و قدر طوری رقم خورد که امروز مراسم بزرگداشت کسی را برگزاری می‌کنیم که من اولین آموزه‌های سینمایی‌ام را از ایشان یاد گرفتم.
او ادامه داد: در دهه شصت در انجمن سینمای جوانان همدان دوره فیلمسازی را آغاز کردیم و ما در آن سال‌ها در دوره دبیرستان تحصیل می‌کردیم. در آن دوره واحدی به نام عکاسی داشتیم. در آن سال‌ها جوانی رعنا و خوشتیپ که در دانشگاه هنرهای زیبای تهران درس خوانده بود استاد ما شد. ما نیز از اولین جلسات شیفته مهرداد زاهدیان شدیم. به واقع او نکات زیبایی‌شناسی و ترکیب‌بندی و… را به بچه‌ها‌ی انجمن در آن دوره آموزش داد. من به خوبی آن دوره را به یاد دارم و به عنوان یک شاگرد هر آنچه که از ترکیب‌بندی و کمپوزیسیون بلدم را مدیون مهرداد هستم.
مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی تصریح کرد: مهرداد زاهدیان به دلیل اختلاف سنی کمی که با ما داشت بسیار با ما مانوس بود و با سخاوت تمام هر آنچه که بلد بود، در اختیار همه قرار می داد.
او افزود: آقای زاهدیان بدون هیچ بحثی ساعت‌ها با فیلمسازان مرکز جلسه می‌گذاشتند و درباره آثار به مستندسازان مشاوره می‌دادند. این موضوع اکنون در شلوغی آدم‌ها کم پیش می‌آید.
حمیدی‌مقدم تصریح کرد: مهراد زاهدیان در مستند هم یگانه است. سندنگاری‌های آقای زاهدیان قابل احترام و مانند یک دوره آموزشی برای جوانان است.
او در پایان گفت: آقای زاهدیان امیدوارم مانند گذشته مانا و شاداب باشید و بتوانید دانشی را که دارید مانند همیشه در اختیار جوانان قرار دهید. به عنوان ادای دین یک شاگرد در حق استاد از همه حاضران خواهش می‌کنم که ایستاده ایشان را تشویق کنند.
در ادامه این مراسم فیلم کوتاهی از مهرداد زاهدیان پخش شد که آرین عطارپور ساخته بود.
کیفیت برای مهرداد زاهدیان مهم است
امیرشهاب رضویان دیگر سخنران این مراسم در سخنانی گفت: همدان ما شهر خیلی مهمی است و یکی از مهم‌ترین چیزها این است که از اوایل دهه ۵۰ ما در این شهر سینمای آزاد داشتیم و فیلم ساختن در آنجا مبدل یه یک ارزش شد.
او ادامه داد: من سال ۵۶ با مهرداد در یک اردوی پیشاهنگی آشنا شدم. وقتی وارد سینمای آزاد شدیم سال ۵۹ جنگ تازه شروع شده بود. با هم فيلم می‌ساختیم و سینما را کشف می‌کردیم بدون کتاب یا معلم و مکاشفاتمان را با هم در میان می‌گذاشتیم. سال ۶۲ مهرداد در رشته عکاسی وارد دانشگاه هنرهای زیبا شد و وقتی به همدان آمد از پدیده ای به نام کمپوزیسیون صحبت کرد که ما تا آن روز نشنیده بودیم.
رضویان گفت: گاهی برخی فیلمسازان آنقدر کار می‌کنند که به عقیده من می‌توانیم کل فیلم‌هایشان را با مستند «میدان بی‌حصار» مهرداد زاهدیان عوض کنند زیرا او کیفی کار می‌کند.
این فیلمساز گفت: اکنون به دلیل حمایت نهادها تعداد زیادی فیلم تولید می‌شود یا بودجه ای نیست که فیلمسازان تحقیق کنند. اما فیلم‌های مهرداد خوب هستند زیرا زحمت می‌کشد و کیفیت و حیثیت برایش مهم است. جذاب ترین ویژگی فیلم‌های مهرداد این است که زمان می‌گذارد و تحقیق و پژوهش می‌کند.
رضویان در پایان گفت: آن پسرک مودبی که سال ۵۶ دیدم اکنون پس از گذشت چندین سال هنوز همان اندازه مودب و دوست و آقا است و خوشحالم که برادری به نام مهرداد زاهدیان دارم.
پسر مودبی که جامعه را خوب می‌شناسد
مسعود زنده‌روح کرمانی به عنوان دیگر سخنران این مراسم بیان کرد: ۵-۶ سال پیش هنگام رانندگی مهرداد زاهدیان پس از ۱۰ سال با من تماس گرفت و من واقعا شوکه شدم. آن ۲۰ دقیقه‌ای که با هم صحبت کردیم بخش عمده ای از خاطرات ۲۰ تا ۳۰ سالگی را به یاد من آورد.
او ادامه داد: یک نسلی در این کشور پرورش پیدا کردند که خیلی سختی کشیدند و به عقیده من نسل دهه چهلی‌ها خیلی بلا سرشان آمد ما نیز در همان سختی هرچیزی که می‌توانستیم، می‌ساختیم.
این هنرمند درباره زاهدیان گفت: مهرداد یک پسر مودب درجه یک است که وقتی حرف می‌زد من می‌گفتم تو نمی‌توانی در جامعه بروی و عکس بگیری چون خیلی مودب هستی. ولی او اتفاقا خیلی خوب جامعه را می‌شناسد و خیلی خوب می تواند از جامعه کنار بکشد.
این عکاس در پایان بیان کرد: مهرداد فقط فیلمساز نیست؛ او یک مدیر هنری عالی است و چاپ را به بهترین شکل می‌شناسد. او یک طراح گرافیک درجه یک است و فیلمسازان، طراحان و انیماتورها زیادی را پرورش داده است.
می‌توان به تصاویری که زاهدیان می‌سازد اعتماد کرد
اسکندر مختاری استاد دانشگاه و پژوهشگر در ابتدای سخنان خود گفت: من از دور با آقای زاهدیان آشنا بودم اما در جریان تبدیل یکی از فیلم‌های ایشان به کتاب رابطه ما عمیق‌تر شد.
او ادامه داد: بحث سینمای مستند یک نوع توصیف است و این توصیف متکی بر شناخت است. هرچه این شناخت عمیق‌تر باشد این توصیف تاثیرگذارتر می‌شود. اگر مولف که در اینجا فیلمساز است عمیق‌تر با موضوع برخورد کند، دیدگاه توصیفی او تبدیل به دیدگاه توصیفی_تحلیلی می‌شود.
این پژوهشگر گفت: اگر بخواهد خودش را با موضوع درگیر کند در آن زمان ناچار است که رویکرد و دیدگاهی را در ذهن داشته باشد و این دیدگاه را در فیلم منعکس کند. در کارهای آقای زاهدیان این رویکرد وجود دارد. یعنی لایه پنهانی از قضاوت یک نفر از تاریخ وجود دارد. بنابراین کالبد شهر و اسناد تاریخی برای او بهانه‌ای هستند تا بتواند رویکرد را که عبارتند از شرایط و تحولات اجتماعی، بیان کند.
مختاری در پایان تصریح کرد: تصویری که زاهدیان می‌سازد با ادعایی که دارد، تناسب دارند. از نظر من آقای زاهدیان مولفی هستند که به او می‌توان اعتماد کرد. او مخاطب را گمراه نمی‌کند بنابراین به تمام کوشش‌های او در این سال‌ها تعظیم می‌کنم.
شرایط را برای فیلمسازی مهرداد زاهدیان فراهم کنید
ارد عطارپور کارگردان و تهیه‌کننده یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود و گفت: من با آقای زاهدیان تعدادی کار مشترک داشتیم و اولین کاری که انجام دادیم فیلم «حلقه‌های گمشده» درباره تاریخ سینمای ایران بود.
او ادامه داد: فیلم بعدی ما فیلم «خاطرات روی شیشه» درباره تاریخ عکاسی در ایران بود و ما برای ساخت این فیلم بازهم با فقدان منابع روبه‌رو بودیم. فیلم «میدان بی‌حصار» سومین فیلم ما بود که در آنجا من با ویژگی خاص آقای زاهدیان یعنی پایداری در تحقیق برای یک اثر مواجه شدم. ایشان از زوایای مختلف به تحقیق نگاه می‌کردند و تحقیق و پژوهش برای آن فیلم حدودا ۱۴ ماه به طول انجامید.
این تهیه‌کننده تصریح کرد: من ۵ بار تلاش کردم که فیلمی درباره یک موضوع تاریخی یعنی غار کلماکره بسازم که هنوز موفق نشده‌ام. بارها تلاش کردیم درباره این غار اسرارآمیز پیش از تاریخ ایران فیلمی بسازیم، اما نشد.
ارد عطارپور در پایان تاکید کرد: اگر ما از کسی قدردانی می‌کنیم، چه خوب است که برایش فضایی فراهم کنیم تا فیلمی را که دوست دارد، با دست باز بسازد. امیدوارم این امکان برای مهرداد زاهدیان هم فراهم شود تا باز هم ما را با بخش‌های دیگری از تاریخ معاصر کشورمان آشنا کند.
او مانند باران سخاوتمند است
سعید رشتیان تهیه‌کننده مستند عنوان کرد: دوستان دیگر از جنبه‌های هنری، خلاقه و اخلاقی او صحبت کردند و من قطعا مانند آنها نمی‌توانم صحبت کنم. در این ایام که زمان بزرگداشت‌ها است با خودم فکر می‌کنم که چقدر از نعمت‌هایی که داریم، غافل هستیم. عزیزانی مانند مرتضی پورصمدی یا مهرداد زاهدیان مانند باران هستند که می‌بارند. خوشحالم که به موقع و به وقت از این عزیز قدردانی می‌کنید.
سیدحسین حق‌گو تصریح کرد: حدود ۲ دهه است که با آقای زاهدیان توفیق دوستی دارم. در دوران کرونا و بعد از آن در تولید مجموعه فیلم‌های کارآفرینی مرکز مانند مستند خانواده خلج بر آنها نظارت داشتیم. زاهدیان از همان تولیدات اولیه مسیر دشواری را در سینمای ایران طی کرده است. آقای زاهدیان مسیر مستندسازی را براساس شیوه پژوهش مستند از طریق منابع مختلف در دستورکار قرار می‌دهد.
مهرداد به زیبایی اهمیت می‌دهد
مسعود امینی تیرانی هم در این نشست عنوان کرد: مهرداد جان بی‌اندازه تو را دوست داریم و واقعا در این سال‌ها غبطه خوردم که چرا نتوانستیم اندکی از کیفیت تو را در زندگی داشته باشیم. چند اتفاق باعث شد که من در سینما بمانم و یکی از آن اتفاقات دیدار و آشنایی با مهرداد زاهدایان بود. همای سعادت روی دوش من نشست که در یک اتفاقی با کسی برخورد کردم که مسیر زندگی ام را تعییر داد. چیزی که الان باید دنبال آن باشیم زیبایی است. ما با بحران زیبایی مواجه هستیم و مهراد کسی است که در آثارش به امر زیبا می‌پردازد.
در ادامه این مراسم نشان عالی «سینماحقیقت» به مهرداد زاهدیان تقدیم شد.
ایران طی قرون متمادی توانسته است خودش را حفظ کند
مهرداد زاهدیان در پایان مراسم گفت: حقیقتا آدم خوش‌شانسی هستم زیرا من در حلقه دوستانی قرار گرفتم که معرفت و نگاه به زندگی، هنر و سینما را به من آموختند.
او ادامه داد: اگر بخواهم به شکل کلانتر به ماجرا نگاه کنم کشورعزیز ما ایران به واسطه تنوع قومیت‌ها و عادات و رسومی که دارد، همیشه نگرانی از‌هم‌پاشیدن و گریز از مرکز وجود داشته است اما به رغم این ایران طی قرون متمادی توانسته است خودش را حفظ کند. این حفظ شدن روی شانه کسانی بوده که این بار را حمل کرده اند و محصول آن زبان بی نظیر فارسی است.
این کارگردان تصریح کرد: متاسفانه در موقعیت نگران کننده‌ای هستیم و به نظر می‌رسد که مام وطن دستخوش سختی‌ها و رنج‌های فراوان است و امیدوارم قله‌هایی که این بار را حمل می‌کنند، بتوانند ما را از این مسیر عبور دهند و ما این میراث را به نسل‌های بعد خودمان منتقل کنیم.
هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدی‌مقدم از ۲۷ آذرماه تا ۲ دی‌ماه برگزار می‌شود.
