دوبله در کشورمان ایران قدمتی نزدیک به ۸۰ سال دارد وقتی اولین بار در سال ۱۳۲۵ اسماعیل کوشان یک فیلم فرانسوی به نام دختر فراری (با نام اصلی نخستین وعده دیدار ساخته هنری دکوئن) را با دوبله فارسی در سینما کریستال تهران به نمایش گذاشت، دوبله وارد ایران شد. دختر فراری البته به دلیل اینکه در آن زمان در ایران استودیو و تجهیزات لازم برای این کار وجود نداشت در کشور ترکیه دوبله شد. یکی از نخستین فیلم‌هایی که در خاک ایران دوبله شد فیلم جای پای برف (مرا ببخش) بود که در سال ۱۳۲۷ با تجهیزات مناسب در کشورمان دوبله شد. طی این نزدیک به هشتاد سال اغلب شاهکارهای سینمای جهان از طریق دوبله به نسل‌های مختلف کشورمان شناسانده شدند. می‌توان گفت حتی سرسخت‌ترین مخالفان این حرفه بر این باور هستند که تا قبل از دهه هفتاد شمسی کمتر ایرانی فیلم‌های جهان را بدون دوبله تماشا کرده است و همین نکته بیانگر اهمیت این حرفه در رشد سینمای ایران دارد.
در طول این سال‌ها بزرگان زیادی در این حرفه درخشیده‌اند که به دلیل محدودیت تنها از چند چهره برجسته آن یاد می‌کنیم از جمله نام‌های مهمی که در این فهرست جا افتاده‌اند می‌توان به ژاله کاظمی (بدون تردید مهم‌ترین صداپیشه زن تاریخ دوبله ایران)، رفعت هاشم پور، احمدرسول زاده، عزت الله مقبلی، ایرج دوستدار، کاووس دوستدار، پرویز ربیعی، پرویز بهرام، ناصر تهماسب، حسین عرفانی، بهرام زند، ایرج رضایی، اصغر افضلی، غلام‌علی افشاریه و… اشاره کرد.
چنگیز جلیلوند
سال تولد: ۱۳۱۹
سال وفات: ۱۳۹۹
سابقه کار: ۴۳ سال
آثار هنری‌ای صداپیشه: چنگیز جلیلوند یکی از پرکارترین صداپیشههای تاریخ کشورمان است او به جای بازیگران مطرح دنیا از جمله مارلون براندو، رابرت دنیرو، پل نیومن، برت لنکستر، ماکسیمیلیان شل، ریچارد برتون، پیتر اوتول، یول براینر، کلینت ایستوود، دین مارتین، سیلوستر استالونه، لیام نیسون، کنت برانا، رابرت داونی جونیور، سلمان خان و… در سینمای جهان و به جای محمدعلی فردین، بهروز وثوقی، ناصر ملک مطیعی، ایرج قادری، سعید راد در فیلم‌های سینمایی ایران صحبت کرده است.
خلاصه ای از زندگی نامه چنگیز جلیلوند
چنگیز جلیلوند در ۶ آبان ۱۳۱۹ در شیراز به دنیا آمد. البته در تاریخ دقیق تولد ایشان اختلاف‌های زیادی وجود دارد ولی موثق‌ترین تاریخ سال ۱۳۱۹ است. جلیلوند کار هنری خود را در سال ۱۳۳۶ و با تئاتر به همراه ابوالحسن تهامی آغاز کرد. این صداپیشه نامدار کشورمان که عملا در پیش از انقلاب در حرفه خود بی‌رقیب بود، پس از سال ۱۳۵۷ از ایران مهاجرت کرد و به مدت بیست سال در کشور ایالات متحده آمریکا زندگی کرد. او پس از این دوره طولانی، دوباره به ایران برگشت و کار دوبله را از سال ۱۳۷۷ از سر گرفت. چنگیز جلیلوند در میان دوبلورها به «مرد حنجره طلایی» و «آقای دوبله ایران» شناخته می‌شد.
منوچهر اسماعیلی
سال تولد: ۱۳۱۸
سال وفات: ۱۴۰۱
سابقه کار: ۱۳۳۶ تا ۱۴۰۱
آثار هنری این صداپیشه: صداپیشگی آنتونی کویین در فیلم‌های جاده، کفش‌های ماهیگیر، باراباس، شور زندگی، الرساله، اسب کهر رابنگر، مرثیه بوکسور سنگین وزن و… صداپیشه ژراردپاردیو در فیلم‌های دانتون، تشریفات ساده، کنت مونت کریستو، آخرین مترو و… صداپیشه سیدنی پواتیه در فیلم‌های حدس بزن چه کسی برای شام می‌آید، زنبق‌های دره، در گرمای شب، صداپیشه گریگوری پک در فیلم‌های تعطیلات رمی، جدال در آفتاب، برف‌های کلیمانجارو، آسمان زرد، اسب کهر را بنگر، توپ‌های ناوارون، چگونه غرب تسخیر شد و…صداپیشه همفری بوگارت در گنج‌های سیرامادره و ساعات ناامیدی، صداپیشه رابرت دنیرو در سلطان کمدی و مخمصه، صداپیشه مارلون براندو در جولیوس سزار و آمریکایی زشت (دوبله دوم)، صداپیشه چارلتون هستون در بن هور، السید، نشانی از شر(دوبله سوم)، سیاره میمون‌ها، آخرین مرد روی زمین و… صداپیشه استیو مک کویین در فیلم پاپیون و صداپیشه بسیاری از بزرگان سینمای جهان و ایران بوده است.
خلاصه ای از زندگی نامه منوچهر اسماعیلی
منوچهر اسماعیلی در ۸ فروردین ۱۳۱۸ در کرمانشاه به دنیا آمد. او در سال ۱۳۳۶ به دلیل علاقه به فعالیت هنری ترک تحصیل کرد و پولی را که به مدرسه برای ورزش داده بود پس گرفت تا در آژانس هنرپیشگان ثبت نام کند و وارد کار تئاتر و سینما شود. اما در کار بازیگری توفیق نداشت. اسماعیلی در سال ۱۳۳۶ از طریق یک آگهی در روزنامه متوجه شد که مؤسسه‌ای برای صداگذاری در ایتالیا امتحان می‌گیرد و یک مرد و پنج زن در این آزمون پذیرش می‌شوند. او در این آزمون شرکت کرد و از بین هزاران متقاضی انتخاب شد. کار صداپیشگی را از سال ۱۳۳۶ و با گویندگی در نقش‌های کوتاه یا دوم و سوم آغاز کرد.
ایرج ناظریان
سال تولد: ۱۳۱۷
سال وفات: ۱۳۷۰
سابقه کار: ۱۳۳۵ تا ۱۳۶۷
آثار هنری این صداپیشه: مارلون براندو در فیلم پدر خوانده (دوبله دوم)، جین هاکمن در فیلم‌های مترسک (دوبله اول)، پلی در دوردست، ارتباط فرانسوی ۲، رابرت شاو در فیلم آرواره‌ها، سیلوستر استالونه در فیلم راکی و راکی ۲، فرار به سوی پیروزی، اورسن ولز در فیلم جزیره گنج و همشهری کین، گریگوری پک در فیلم موبی دیک.
خلاصه ای از زندگی نامه ایرج ناظریان
ایرج ناظریان در سال ۱۳۱۷ در تهران متولد شد. او در سال ۱۳۳۵ وارد عرصه دوبله شد. ناظریان دارای صدای منحصر به فرد و قدرتمندی بود و بیشتر به‌جای هنرپیشگانی چون «راک هادسن»، «چارلز برانسون»، «رابرت میچم» «رابرت تیلور» «جولیانو جما»، «بهمن مفید»، «آرمان هوسپیان» و «داود رشیدی» که معرف شمایل مردان قدرتمند در سینما بودند صداپیشگی کرد. صداپیشگی متفاوت و ماندگار او به جای مارلون براندو در نسخه ویدئویی فیلم پدرخوانده از شاخص‌ترین آثار وی به شمار می‌آید.
خسرو خسروشاهی
سال تولد: ۱۳۲۰
سال وفات: –
سابقه کار: ۱۳۴۱ – اکنون
آثار هنری این صداپیشه: خسرو خسروشاهی در طول دوران کاری خود صداپیشه ثابت اغلب آثار آلن دلون، آمیتاب باچان، آل پاچینو و داستین هافمن بوده است.
خلاصه ای از زندگی نامه خسروشاهی
خسرو خسروشاهی ۷ دی ۱۳۲۰ در شهر تهران متولد شد. او در سال ۱۳۴۱با راهنمایی و معرفی احمد رسول زاده وارد حرفه دوبلاژ شد. خسروشاهی برای مدیریت دوبلاژهای درخشانش و همینطور صداپیشگی اغلب فیلم‌های آلن دلون، آمیتاب باچان، آل پاچینو، داستین هافمن در سینمای جهان و صداپیشگی بازیگرانی چون بیژن امکانیان، ابوالفضل پورعرب، جهانگیر الماسی، پرویز پورحسینی و… در سینمای ایران شناخته می‌شود.
مریم شیرزاد
سال تولد: ۱۳۳۸
سال وفات: –
سابقه کار: ۱۳۵۹ – اکنون
آثار هنری این: صداپیشه مسافر کوچولو در کارتون مسافر کوچولو، سرندی پیتی در جزیره ناشناخته، نیکو در نیک و نیکو، دیراسی در بچه‌های مدرسه والت، دنی در بچه‌های کوه آلپ، آن شرلی در آن شرلی دختری با موهای قرمز و…
خلاصه ای از زندگی نامه مریم شیرزاد
مریم شیرزاد فعالیت هنری خود را از سنین نوجوانی و با گویندگی در برنامه کودک رادیو شروع کرد و بعد از انقلاب و از سال ۱۳۵۹ جذب دوبله شد. گویندگی در نقش‌های خاطره‌انگیز اوشین در سریال محبوب «سال‌های دور از خانه»، مسافر کوچولو در کارتون «مسافر کوچولو»، سرندیپیتی در کارتون «جزیره ناشناخته»، سارا استنلی در سریال «قصه‌های جزیره» و آن شرلی در سریال «رؤیای سبز» از به یادمانی‌ترین کارهای مریم شیرزاد در عرصه دوبلاژ است.
ژاله علو
سال تولد: ۱۳۰۶
سال وفات: –
سابقه کار:۱۳۳۱ – اکنون
آثار هنری این صداپیشه: جینا لولوبریجیدا در رؤیای شیرین، ایوان دکارلو در فیلم شیاطین دریا، دوریس دی در فیلم لج و لجبازی، جانا ماریا کاناله در فیلم ببر هفت دریا، جین هاگن در فیلم جنگل آسفالت، کتی جورادو در فیلم مردی از دل ریو، بتی فیلد در فیلم پیک‌نیک، جوآن اوبرایان در فیلم در نمایشگاه جهانی اتفاق افتاد و…
خلاصه‌ای از زندگی نامه ژاله علو
ژاله علو با نام اصلی شوکت علو، در سال ۱۳۰۶ در کوچه شریعت، واقع در محله سنگلج تهران به دنیا آمد. او فعالیتش در دوبله را از سال ۱۳۳۱ در استودیو «پارس فیلم» و با گویندگی به جای دلکش در فیلم «مادر» اثر اسماعیل کوشان آغاز کرد و پس از آن در فیلم‌های زیادی به جای ستارگان معروف سینمای جهان حرف زده است. او آغازگر دوبله کارتون در ایران بود و دوبله بسیاری از کارتون‌های والت دیسنی، مانند «زیبای خفته» و «گربه‌های اشرافی» به سرپرستی وی انجام شده است.
زهره شکوفنده
سال تولد: ۱۳۲۹
سال وفات: –
سابقه کار: ۱۳۳۵ – اکنون
آثار هنری این صداپیشه: گویندگی به جای پایپر لوری در «بیلیاردباز»، کتی بیتس در «میزری»، گوگوش در «بی‌تا»، فخری خوروش در «سوته‌دلان»، فریماه فرجامی در «سرب» و «مادر»، فریبا کوثری در «دندان مار»، شخصیت‌های مونیک در سریال «ارتش سری»، مری در سریال «در برابر باد»، سیندرلا در کارتون «سیندرلا» و جودی ابوت در کارتون «بابا لنگ‌دراز» از دیگر کارهای شاخص و به‌یادماندنی وی در عرصه‌ی دوبله هستند.
خلاصه ای از زندگی نامه زهره شکوفنده
زهره شکوفنده در سال ۱۳۲۹ در تهران متولد شد و دارای اصالتی کرمانشاهی است. سال ۱۳۳۴ در پنج سالگی توسط دختر عمه‌اش بدری نوراللهی برای گویندگی به جای بچه‌ها پا به عرصه دوبله گذاشت و در فیلمی به نام «ولگردها» گویندگی کرد. سپس در سال ۱۳۳۵ با گویندگی در فیلم «دختر نمکزار» دوبله را زیر نظر هوشنگ لطیف‌پور آموخت.
نصرالله مدقالچی
سال تولد: ۱۳۲۳
سال وفات: –
آثار هنری این صداپیشه: مدقالچی در نقش راوی در فیلم عیسی مسیح (انجیل لوقا)، در نقش ایلای والاک (زشت) در فیلم خوب بد زشت، به جای آنتونی هاپکینز در فیلم‌های نقاب زورو و سکوت بره‌ها و افسانه‌های پاییزی، به جای جین هاکمن در فیلم نابخشوده و همینطور سرپرست گویندگان و گوینده دکلمه آغازین مشهور کارتون آن شرلی بوده است.
خلاصه ای از زندگی نامه نصرالله مدقالچی
مدقالچی از گویندگان نقش‌های مکمل در تاریخ دوبله است که به جای چهره‌های برجسته‌ای از سینمای جهان نظیر ژان گابن، جین هکمن، آنتونی هاپکینز و لی وان کلیف هنک شریدر (بریکینگ بد) نیز به خوبی شناخته شده است. از کارهای شاخص ایشان می‌توان به گویندگی به جای مایکل آنسارا در نقش «ابوسفیان» در فیلم محمد رسول‌الله و همچنین دکلمه به‌یادماندنی آن شرلی اشاره کرد. تن صدای بالا، ضخیم و خش دار و صلابت بیان از خصوصیات صدای اوست.
منوچهر والی زاده
سال تولد: ۱۳۱۹
سال وفات: –
سابقه کار: ۱۳۴۰ – اکنون
آثار هنری این صداپیشه: گویندگی به جای بازیل رتبون در مجموعه فیلم‌های شرلوک هلمز، رابرت دنیرو (جوانی ویتو کورلئونه) در فیلم پدر خوانده ۲، جان میلز (پیپ) در فیلم آرزوهای بزرگ و کیانو ریوز در سه‌گانه ماتریکس و همینطور گویندگی در مجموعه تلویزیونی فرار از زندان به جای شخصیت مایکل اسکافیلد در فیلم منتالیست(مجموعه تلویزیونی) به جای شخصیت جین و کارتون لوک خوش‌شانس به جای شخصیت لوک، از زمره آثار بیاد ماندنی والی زاده هستند.
خلاصه ای از زندگی نامه منوچهر والی زاده
منوچهر والی زاده در ۴ تیرماه سال ۱۳۱۹ در محله لاله زار تهران متولد شد. او در سال‌های ۱۳۳۸ – ۱۳۳۷ یعنی از دوران دبیرستان بعد از چند تئاتر آماتوری به تئاتر تهران راه یافت و در یک نمایشنامه به کارگردانی خانم مورین نقش کوتاهی به عهده گرفت و پس از آشنایی با منصور متین که از هنرمندان تئاتر و دوبلاژ فیلم بودند به استودیوی شاهین فیلم (در خیابان بهار) برای دوبله دعوت شد و پس از همکاری در چند فیلم کوتاه نزد ایشان به استاد علی کسمایی معرفی شد و چندین سال در خدمت ایشان کارآموز بود و بعد از مدتی در فیلم «دختر بنفشه فروش» نقش اول فیلم «هل فرر» را به عهده گرفت.
جلال مقامی
سال تولد: ۱۳۲۰
سال وفات: ۱۴۰۱
سابقه کار: ۱۳۳۷ تا ۱۴۰۱
آثار هنری این صداپیشه: مقامی صداپیشه مجموعه‌های تلویزیونی «ارتش سری» (برانت)، «پوآرو» (هستینگز)، «خانواده رابینسون» (رابینسون)، «شهر مرزی» (جک)، «هشدار برای کبرا ۱۱» (سمیر)، «مزد ترس» (عبدالرضا اکبری)، «پدرسالار» (خسرو شجاع‌زاده)، و همینطور اغلب نقش های عمر شریف و رابین ویلیامز و رابرت ردفورد بوده است.
خلاصه ای از زندگی نامه مقامی
جلال مقامی در ۲ مرداد ۱۳۲۰ در تهران و در خانواده‌ای اهل کاشان زاده شد. او فعالیت هنری را از سنین نوجوانی با بازی در تئاتر شروع کرد و سپس به تشویق حیدر صارمی از سال ۱۳۳۷ وارد عرصه دوبله شد. جلال مقامی همسر رفعت هاشم‌پور یکی از بی‌رقیب‌ترین و بزرگترین دوبلورهای تاریخ ایران بود.
